フェルマーのクリスマス定理とは
「pが素数のとき p≢3 (mod 4) ⇔ x²+y²=p が整数解をもつ」
という定理のこと。
ところで、次の定理が知られている:
定理(1798,ルジャンドル)
nが自然数のとき n=4ᵏ(8m+7) (k,mは非負整数) ⇔ x²+y²+z²=n が整数解をもたない
この定理において、n=pを素数に制限すれば、pは4の倍数でないから、
「pが素数のとき p≢7(mod 8) ⇔ x²+y²+z²=p が整数解をもつ」
という、クリスマス定理にそっくりの定理が得られる。
計算ツールを使って、このような定理をたくさん探してみた。
クリックで計算結果が開きます。
2 ≡ 2 , (0, 0, 1)
3 ≡ 3 , (1, 0, 1)
5 ≡ 5 , (1, 1, 1)
7 ≡ 7 , 解なし
11 ≡ 3 , (1, 1, 2)
13 ≡ 5 , (3, 1, 1)
17 ≡ 1 , (1, 2, 2)
19 ≡ 3 , (1, 0, 3)
23 ≡ 7 , 解なし
29 ≡ 5 , (3, 1, 3)
31 ≡ 7 , 解なし
37 ≡ 5 , (1, 3, 3)
41 ≡ 1 , (1, 2, 4)
43 ≡ 3 , (3, 1, 4)
47 ≡ 7 , 解なし
53 ≡ 5 , (1, 1, 5)
59 ≡ 3 , (1, 2, 5)
61 ≡ 5 , (3, 1, 5)
67 ≡ 3 , (3, 2, 5)
71 ≡ 7 , 解なし
73 ≡ 1 , (1, 0, 6)
79 ≡ 7 , 解なし
83 ≡ 3 , (1, 4, 5)
89 ≡ 1 , (3, 2, 6)
97 ≡ 1 , (5, 0, 6)
101 ≡ 5 , (1, 1, 7)
103 ≡ 7 , 解なし
107 ≡ 3 , (1, 2, 7)
109 ≡ 5 , (3, 1, 7)
113 ≡ 1 , (3, 4, 6)
127 ≡ 7 , 解なし
131 ≡ 3 , (1, 1, 8)
137 ≡ 1 , (1, 2, 8)
139 ≡ 3 , (3, 1, 8)
149 ≡ 5 , (1, 5, 7)
151 ≡ 7 , 解なし
157 ≡ 5 , (3, 5, 7)
163 ≡ 3 , (1, 0, 9)
167 ≡ 7 , 解なし
173 ≡ 5 , (3, 1, 9)
179 ≡ 3 , (1, 5, 8)
181 ≡ 5 , (1, 3, 9)
191 ≡ 7 , 解なし
193 ≡ 1 , (7, 6, 6)
197 ≡ 5 , (1, 7, 7)
199 ≡ 7 , 解なし
211 ≡ 3 , (3, 1, 10)
223 ≡ 7 , 解なし
227 ≡ 3 , (1, 7, 8)
2 ≡ 2 , (1, 1, 0)
3 ≡ 3 , 解なし
5 ≡ 5 , (0, 0, 1)
7 ≡ 7 , (1, 1, 1)
11 ≡ 3 , 解なし
13 ≡ 5 , (2, 2, 1)
17 ≡ 1 , (1, 4, 0)
19 ≡ 3 , 解なし
23 ≡ 7 , (3, 3, 1)
29 ≡ 5 , (0, 3, 2)
31 ≡ 7 , (1, 5, 1)
37 ≡ 5 , (1, 4, 2)
41 ≡ 1 , (0, 6, 1)
43 ≡ 3 , 解なし
47 ≡ 7 , (1, 1, 3)
53 ≡ 5 , (2, 2, 3)
59 ≡ 3 , 解なし
61 ≡ 5 , (0, 4, 3)
67 ≡ 3 , 解なし
71 ≡ 7 , (1, 5, 3)
73 ≡ 1 , (2, 7, 2)
79 ≡ 7 , (3, 5, 3)
83 ≡ 3 , 解なし
89 ≡ 1 , (0, 3, 4)
97 ≡ 1 , (1, 4, 4)
101 ≡ 5 , (0, 9, 2)
103 ≡ 7 , (3, 7, 3)
107 ≡ 3 , 解なし
109 ≡ 5 , (0, 8, 3)
113 ≡ 1 , (2, 8, 3)
127 ≡ 7 , (1, 1, 5)
131 ≡ 3 , 解なし
137 ≡ 1 , (4, 11, 0)
139 ≡ 3 , 解なし
149 ≡ 5 , (0, 12, 1)
151 ≡ 7 , (1, 5, 5)
157 ≡ 5 , (4, 4, 5)
163 ≡ 3 , 解なし
167 ≡ 7 , (1, 11, 3)
173 ≡ 5 , (2, 13, 0)
179 ≡ 3 , 解なし
181 ≡ 5 , (0, 1, 6)
191 ≡ 7 , (5, 11, 3)
193 ≡ 1 , (2, 3, 6)
197 ≡ 5 , (1, 4, 6)
199 ≡ 7 , (5, 7, 5)
211 ≡ 3 , 解なし
223 ≡ 7 , (3, 13, 3)
227 ≡ 3 , 解なし
2 ≡ 2 , (1, 1, 0)
3 ≡ 3 , 解なし
5 ≡ 5 , (1, 2, 0)
7 ≡ 7 , 解なし
11 ≡ 3 , (1, 1, 1)
13 ≡ 5 , (0, 2, 1)
17 ≡ 1 , (1, 4, 0)
19 ≡ 3 , (1, 3, 1)
23 ≡ 7 , 解なし
29 ≡ 5 , (2, 4, 1)
31 ≡ 7 , 解なし
37 ≡ 5 , (0, 1, 2)
41 ≡ 1 , (1, 2, 2)
43 ≡ 3 , (3, 5, 1)
47 ≡ 7 , 解なし
53 ≡ 5 , (1, 4, 2)
59 ≡ 3 , (1, 7, 1)
61 ≡ 5 , (0, 5, 2)
67 ≡ 3 , (3, 7, 1)
71 ≡ 7 , 解なし
73 ≡ 1 , (0, 8, 1)
79 ≡ 7 , 解なし
83 ≡ 3 , (1, 1, 3)
89 ≡ 1 , (2, 2, 3)
97 ≡ 1 , (0, 4, 3)
101 ≡ 5 , (1, 8, 2)
103 ≡ 7 , 解なし
107 ≡ 3 , (1, 5, 3)
109 ≡ 5 , (0, 10, 1)
113 ≡ 1 , (2, 10, 1)
127 ≡ 7 , 解なし
131 ≡ 3 , (1, 7, 3)
137 ≡ 1 , (1, 10, 2)
139 ≡ 3 , (3, 7, 3)
149 ≡ 5 , (1, 2, 4)
151 ≡ 7 , 解なし
157 ≡ 5 , (0, 11, 2)
163 ≡ 3 , (1, 9, 3)
167 ≡ 7 , 解なし
173 ≡ 5 , (2, 5, 4)
179 ≡ 3 , (1, 13, 1)
181 ≡ 5 , (0, 10, 3)
191 ≡ 7 , 解なし
193 ≡ 1 , (0, 7, 4)
197 ≡ 5 , (1, 14, 0)
199 ≡ 7 , 解なし
211 ≡ 3 , (3, 11, 3)
223 ≡ 7 , 解なし
227 ≡ 3 , (1, 1, 5)
2 ≡ 2 , (0, 1, 0)
3 ≡ 3 , (0, 0, 1)
5 ≡ 5 , (0, 1, 1)
7 ≡ 7 , (1, 1, 1)
11 ≡ 11 , (0, 2, 1)
13 ≡ 13 , (1, 2, 1)
17 ≡ 17 , 解なし
19 ≡ 19 , (2, 2, 1)
23 ≡ 23 , (1, 3, 1)
29 ≡ 5 , (0, 1, 3)
31 ≡ 7 , (1, 1, 3)
37 ≡ 13 , (1, 2, 3)
41 ≡ 17 , 解なし
43 ≡ 19 , (2, 2, 3)
47 ≡ 23 , (1, 3, 3)
53 ≡ 5 , (0, 5, 1)
59 ≡ 11 , (0, 4, 3)
61 ≡ 13 , (1, 4, 3)
67 ≡ 19 , (2, 4, 3)
71 ≡ 23 , (3, 5, 1)
73 ≡ 1 , 解なし
79 ≡ 7 , (1, 1, 5)
83 ≡ 11 , (0, 2, 5)
89 ≡ 17 , 解なし
97 ≡ 1 , 解なし
101 ≡ 5 , (0, 7, 1)
103 ≡ 7 , (1, 7, 1)
107 ≡ 11 , (0, 4, 5)
109 ≡ 13 , (1, 4, 5)
113 ≡ 17 , 解なし
127 ≡ 7 , (1, 5, 5)
131 ≡ 11 , (0, 8, 1)
137 ≡ 17 , 解なし
139 ≡ 19 , (2, 8, 1)
149 ≡ 5 , (0, 1, 7)
151 ≡ 7 , (1, 1, 7)
157 ≡ 13 , (1, 2, 7)
163 ≡ 19 , (2, 2, 7)
167 ≡ 23 , (1, 3, 7)
173 ≡ 5 , (0, 7, 5)
179 ≡ 11 , (0, 4, 7)
181 ≡ 13 , (1, 4, 7)
191 ≡ 23 , (1, 9, 3)
193 ≡ 1 , 解なし
197 ≡ 5 , (0, 5, 7)
199 ≡ 7 , (1, 5, 7)
211 ≡ 19 , (2, 8, 5)
223 ≡ 7 , (5, 7, 5)
227 ≡ 11 , (0, 10, 3)
2 ≡ , (0, 1, 0)
3 ≡ , (1, 1, 0)
5 ≡ , 解なし
7 ≡ , 解なし
11 ≡ , (0, 1, 1)
13 ≡ , (2, 0, 1)
17 ≡ , (0, 2, 1)
19 ≡ , (1, 3, 0)
23 ≡ , 解なし
29 ≡ , 解なし
31 ≡ , (2, 3, 1)
37 ≡ , (1, 0, 2)
41 ≡ , (0, 4, 1)
43 ≡ , (4, 3, 1)
47 ≡ , (3, 1, 2)
53 ≡ , (3, 2, 2)
59 ≡ , (0, 5, 1)
61 ≡ , (5, 0, 2)
67 ≡ , (7, 3, 0)
71 ≡ , 解なし
73 ≡ , (1, 6, 0)
79 ≡ , (5, 3, 2)
83 ≡ , (0, 1, 3)
89 ≡ , (0, 2, 3)
97 ≡ , (4, 0, 3)
101 ≡ , 解なし
103 ≡ , (2, 3, 3)
107 ≡ , (0, 7, 1)
109 ≡ , (1, 6, 2)
113 ≡ , (0, 4, 3)
127 ≡ , (10, 3, 1)
131 ≡ , (0, 5, 3)
137 ≡ , (0, 8, 1)
139 ≡ , (11, 3, 0)
149 ≡ , (6, 4, 3)
151 ≡ , 解なし
157 ≡ , (2, 6, 3)
163 ≡ , (1, 3, 4)
167 ≡ , (6, 5, 3)
173 ≡ , (3, 8, 2)
179 ≡ , (0, 7, 3)
181 ≡ , (10, 0, 3)
191 ≡ , 解なし
193 ≡ , (7, 0, 4)
197 ≡ , 解なし
199 ≡ , (1, 9, 2)
211 ≡ , (7, 3, 4)
223 ≡ , (5, 9, 2)
227 ≡ , (0, 1, 5)
注意:2変数の場合からすぐに証明できることもある。
例:(定理)p≢3 (mod 4) ⇔ x²+y²+4z²=pが整数解をもつ
証明:⇒は、x²+y²=p の解を使えばよい。
⇐も簡単。x²+y²+4z²=pの両辺のmod4 をとると x²+y²≡p(mod 4). (平方数)≡0,1(mod 4) だから左辺は3ではない。(x²+y²=pのときと全く同じ議論)